Accueil  -  Toute l'actualité FEIZ  -  Keleier  -  Chronique du Père Job an Irien : Dour ar vuez ha komz an douar / L’eau de la vie et la parole de la terre

Chronique du Père Job an Irien : Dour ar vuez ha komz an douar / L’eau de la vie et la parole de la terre

Dour ar vuez ha komz an douar

E parrez-vraz Itron-Varia ar Folgoad hag an aberiou, a ’n-em led euz Plouzeniel beteg Goulven, hag euz Landeda beteg Koz-Meal, ez-eus 90 savadur relijiel, da lavared eo ilizou, chapeliou ha karneliou, ha 86 anezo a zo staliet da vad war eur wazienn-zour a dremen enno dre o c’hreiz euz ar foñs beteg an aoter. Ne c’hell ket beza dre zigouez ! A-wechou zokén e kaver, ouspenn ar wazienn-dre-greiz, eur wazienn all o tond a-skwer pe a-viziez beteg an aoter, hag e daouzeg lec’h d’an nebeuta, war hini pe hini euz ar wazied-se e kaver ar feunteun. Ar souezusa eo chapel Prad-Paol e Plougerne, ’lec’h m’ema an aoter war ar feunteun. E iliz ar Folgoad n’eus nemed ar voger o tispartia lec’h an aoter diouz lec’h ar feunteun. Evel-se eo ive e chapel Sant-Fieg e Plouider. E Sant-Yann Balanant Plouvien hag e Sant-Lorañs Plougerne ar wazienn a groaz a-skwer ar wazienn-dre-greiz dindan an aoter hag a gendalc’h goude-ze beteg ar feunteun. E Brendaouez Gwiseni e ro ar wazienn-greiz he dour d’eur poull e penn ar chapel. E Santez-Perounel Plouzeniel hag e Sant-Urfold Plouvien eo liammet an aoter hag ar feunteun dre eur wazienn a-viziez, ’vel e chapel an Traoñ e Plougerne.

        Al liamm-se etre an dour hag an aoter a zo koz, peogwir e kaver anezañ dija en 10ved kantved e rivinou chapel Lezkelen e Plabenneg hag en 12ved e Sant-Yann-Balanant Plouvien. Anad eo ez-eus bet dibabet atao lehiou resiz kenañ evid stalia al lehiou d’en em voda ha da bedi. Al lec’h, drezañ e-unan dija, a ranke disklêria ar zilvidigez. Dor ar zilvidigez eo ar vadeziant, hag evid badezi e ranker kaoud dour. Kavell ar vuez eo an dour. Ar vuez nevez, a resever dre ar vadeziant, a dremeno eta dre an dour. Ma ’z-eus eur feunteun e vezo klasket he gwazienn ha lakeet ar chapell pe an iliz warni ‘n eur drei anezi war-zu ar sklêrijenn. Rag eun eil tra a oa da veza disklêriet gand al lec’h : eienenn wirion ar vuez nevez eo maro hag adsao Jezuz,  kinniget deom, hag a vez lidet war an aoter. Ablamour da ze eo ema an aoter war ar wazienn-greiz.

        E gwirionez on ilizou ha chapeliou a zo lehiet el lec’h m’emaint evid rei da entent, dre an douar zokén, komzou aviel sant Yann : «Unan euz ar zoudarded a skoas eun taol lañs en e gostez; ha raktal e teuas anezañ gwad ha dour.» (Yann 19/34). An dour a vez lidet er vadeziant, hag ar gwad en overenn war an aoter. Ablamour da ze e ranke ar Gelted «Pobl an douar» sevel o ilizou ha chapeliou war eur wazienn-zour a en em gavfe beteg kreiz an aoter, ha kement-se a zo anad awalc’h e parrez vraz ar Folgoad abaoe amzer sant Paol a Leon beteg hirio. Med marteze ne ouezom ket kén selaou ar pez a lavar deom an douar !


L’eau de la vie et la parole de la terre

Dans la grande paroisse Notre-Dame du Folgoët Pays des Abers, qui s’étend de Ploudaniel à Goulven, et de Landéda à Coat-Méal, il y a 90 édifices religieux, églises, chapelles et ossuaires, dont 86 sont clairement implantés sur une veine d’eau qui passe par leur milieu depuis le fond jusqu’à l’autel. Cela ne peut être le fait du hasard ! Parfois même on trouve, outre la veine centrale, une autre veine perpendiculaire ou de biais qui rejoint l’autel, et en douze endroits au moins sur l’une ou l’autre veine une fontaine. Le cas le plus étonnant est celui de la chapelle de Prat-Paol en Plouguerneau où l’autel se trouve sur la fontaine. A l’église du Folgoët il n’y a que le mur pour séparer le lieu de l’autel de la fontaine. Il en va de même à la chapelle Saint-Fiacre en Plouider. A Saint-Jean Balanant en Plouvien et à Saint-Laurent en Plouguerneau une veine croise perpendiculairement la veine centrale sous l’autel et continue ensuite jusqu’à la fontaine. A Brendaouez en Guissény la veine centrale fournit son eau ensuite à une fontaine-lavoir à l’extrémité de la chapelle. A Sainte-Pétronille en Ploudaniel et à Saint-Urfold en Plouvien le lien fontaine-autel se fait par une veine de biais, tout comme à la chapelle du Traoñ en Plouguerneau.

        Ce lien entre l’eau et l’autel est ancien, car on le trouve déjà au Xème siècle dans les ruines de la chapelle de Lesquelen en Plabennec et au XIIème à Saint-Jean-Balananat en Plouvien. Il est évident que l’on a toujours choisi des endroits très précis pour implanter les lieux de rassemblement et de prière. Le lieu, en lui-même déjà, devait proclamer le salut. La porte du salut, c’est le baptême et pour baptiser il faut avoir de l’eau. Le berceau de la vie, c’est l’eau. La vie nouvelle, que l’on reçoit par le baptême, passera donc par l’eau. S’il y a une fontaine, on cherchera sa veine et on installera la chapelle ou l’église sur celle-ci en orientant le bâtiment vers la lumière. Car le lieu devait proclamer une seconde réalité : la vraie source de la vie nouvelle, c’est la mort et la résurrection de Jésus, offertes pour nous et célébrées à l’autel. Voilà pourquoi l’autel est sur la veine d’eau.

        En fait nos églises et chapelles sont situées là où elles se trouvent pour nous donner à comprendre, par la terre elle-même, les paroles de l’Evangile de Saint-Jean : « Un des soldats, d’un coup de lance, le frappa au côté et aussitôt il en sortit du sang et de l’eau » (Jean 19/34). L’eau est célébrée au baptême, et le sang à la messe sur l’autel. Voilà pourquoi les Celtes « Peuple de la terre » devaient bâtir leurs églises et chapelles sur une veine d’eau qui arriverait jusqu’au milieu de l’autel, et cela est particulièrement évident dans cette grande paroisse du Folgoët depuis le temps de saint Pol de Léon jusqu’à aujourd’hui. Mais peut-être ne savons nous plus écouter ce que la terre nous dit !

Tad Job an Irien